Geschatte leestijd: 4 minutes
Zonder duidelijke ratio’s is het moeilijk in te schatten of het ingezette kapitaal efficiënt wordt benut. Verschillende vormen van vermogen (eigen, vreemd, totaal) vragen bovendien om een aangepaste benadering.
De rentabiliteitsratio’s geven u inzicht in het rendement op het geïnvesteerde kapitaal. In dit artikel bespreken we hoe deze ratio’s worden berekend en wat ze betekenen.
Wat is rentabiliteit?
Rentabiliteit (ook wel rendabiliteit genoemd) is een financiële ratio die het rendement op het geïnvesteerde vermogen in kaart brengt. Het begrip wordt vaak gebruikt in de context van rendementsanalyses. Het geeft weer hoeveel opbrengst een onderneming genereert ten opzichte van haar ingezette middelen.
Let op: hoewel de term “rentabiliteit” klinkt alsof deze verband houdt met rente, heeft het in dit geval betrekking op het algemene rendement, ongeacht of dat voortkomt uit rente, bedrijfsopbrengsten of investeringen.
Drie vormen van rentabiliteit
Afhankelijk van welk deel van het vermogen u wilt analyseren, onderscheiden we drie hoofdvormen:
- Rentabiliteit van het totaal vermogen (ROA – Return on Assets): geeft het totale rendement op alle ingezette middelen weer.
- Rentabiliteit van het eigen vermogen (ROE – Return on Equity): meet het rendement voor aandeelhouders.
- Rentabiliteit van het vreemd vermogen: toont het rendement voor schuldeisers.
Rentabiliteit berekenen: formules
Hieronder vindt u de meest gebruikte berekeningen:
1. Rentabiliteit eigen vermogen (ROE)
Toont hoeveel winst er is gegenereerd met het eigen vermogen:
Formule:
(Nettowinst / Gemiddeld eigen vermogen) × 100%
2. Rentabiliteit vreemd vermogen
Hier wordt bekeken hoeveel rente er is betaald in verhouding tot het gemiddeld vreemd vermogen:
Formule:
(Betaalde rente / Gemiddeld vreemd vermogen) × 100%
3. Rentabiliteit totaal vermogen (ROA)
Geeft een totaalbeeld van het rendement op alle middelen:
Formule (inclusief belastingen en rente):
((Nettowinst + betaalde rente + belastingen) / Gemiddeld totaal vermogen) × 100%
Een alternatieve formule, vaak gebruikt in financiële analyses:
ROA = (EBIT / Gemiddeld totaal vermogen) × 100%
Let op: EBIT staat voor winst vóór rente en belastingen.
Voorbeeld berekening rentabiliteit
Stel:
- Nettowinst: € 100.000
- Betaalde rente: € 20.000
- Belastingen: € 30.000
- Gemiddeld eigen vermogen: € 600.000
- Gemiddeld vreemd vermogen: € 400.000
- Gemiddeld totaal vermogen: € 1.000.000
Berekeningen:
- ROE: (100.000 / 600.000) × 100% = 16,67%
- Rentabiliteit vreemd vermogen: (20.000 / 400.000) × 100% = 5%
- ROA: (100.000 + 20.000 + 30.000) / 1.000.000 × 100% = 15%
Deze ratio’s geven een kwantitatieve indicatie van de winstgevendheid, maar dienen altijd in context te worden geplaatst, rekening houdend met sector, strategie en kapitaalstructuur.
Wat is een goede rentabiliteit?
Een “goede” rentabiliteit verschilt sterk per sector, bedrijfsmodel en risico. Algemeen geldt dat een hoger rendement aantrekkelijker kan lijken, maar dat ook overmatige rendementsverwachtingen risico’s met zich meebrengen, zoals het afwijzen van stabiele maar minder winstgevende projecten.
Evenwicht is cruciaal: Een onderneming met een zeer hoog ROE kan bijvoorbeeld meer schulden gebruiken (financiële hefboomwerking), wat de risico’s verhoogt. Een lage ROA kan duiden op inefficiënt gebruik van activa, maar in kapitaalintensieve sectoren zoals industrie is dit vaak normaal.
Relatie met andere financiële kengetallen
Om een volledig beeld te krijgen van de financiële gezondheid van een onderneming, is het raadzaam om rentabiliteitsratio’s te combineren met andere kengetallen zoals:
- EBITDA / EBIT: inzicht in operationele winstgevendheid
- Solvabiliteit: verhouding eigen vermogen tot totaal vermogen
- Liquiditeit: in hoeverre de onderneming kortetermijnverplichtingen kan nakomen
- Quick ratio / Current ratio: kortetermijnliquiditeit
- Werkkapitaal: verschil tussen vlottende activa en kortlopende passiva
Conclusie
Rentabiliteit is een essentieel instrument om te beoordelen hoe efficiënt een onderneming haar middelen inzet om winst te genereren. Door verschillende rentabiliteitsratio’s toe te passen, kunt u op een objectieve manier de financiële prestaties in kaart brengen. Vergeet echter niet: elke ratio vertelt slechts een deel van het verhaal. Het is belangrijk om deze kengetallen steeds in combinatie met andere factoren en ratio’s te evalueren.
Rentabiliteit is de winstgevendheid van een investering of bedrijf en wordt gemeten door het rendement te vergelijken met de kosten. Het wordt gebruikt om de financiële prestaties van een bedrijf te evalueren.
Wat als een “goede” rentabiliteit wordt beschouwd, is afhankelijk van diverse factoren zoals de sector, het type onderneming, en het risicoprofiel. Een hoger rendement op activa (ROA) wijst in het algemeen op een efficiënter gebruik van middelen, maar betekent niet automatisch dat de onderneming financieel gezonder is of beter presteert dan sectorgenoten.
Het is belangrijk om rentabiliteitscijfers altijd te relativeren aan het sectorgemiddelde, de historische prestaties van de onderneming zelf en de gekozen strategie. In kapitaalintensieve sectoren, zoals vastgoed of industrie, ligt de gemiddelde ROA vaak lager dan in dienstensectoren waar minder activa nodig zijn om omzet te genereren.
Negatieve rentabiliteit betekent dat de kosten hoger zijn dan de opbrengsten, wat resulteert in verlies in plaats van winst.
Lage rentabiliteit wijst op beperkte winstgevendheid in verhouding tot omzet, activa of investeringen, wat kan duiden op inefficiëntie, hoge kosten of een moeilijke markt. Het beperkt groei, concurrentievermogen en aandeelhouderswaarde.
